MİRAS HUKUKUNDA MİRASÇILIK, ZÜMRELER VE SAKLI PAYLAR

Yasal Mirasçılık Nedir ?

Mirasta mal paylaşımı sırasında tereke üzerinde miras hakkına sahip “yasal mirasçı” ve “atanmış mirasçı” olmak üzere iki tür mirasçılık biçimi vardır.

• Yasal mirasçılık, miras bırakanın iradesine bağlı olmayan ve miras bırakanın ölümü üzerine doğrudan kanundan kaynaklanan bir miras hukuku statüsüdür. Kanuni mirasçılık Medeni Kanun’un 495-501 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre yasal mirasçılar, miras bırakanın kan hısımları, evlatlık ve altsoyu ile sağ kalan eştir. ( TMK m.495-501)

• Atanmış mirasçı, miras bırakanın kendi özgür iradesiyle mirasının bir kısmını veya tamamını belirli bir kişiye bırakmasıyla mirasçı olan kişidir.

Mirasta Mal Paylaşımı ve Derece (Zümre) Sistemi

Medeni Kanun sisteminde kan hısımlarının yasal mirasçı olmasının temelini zümre sistemi (derece sistemi) oluşturur. Medeni Kanun’a göre murisin ölümü ile mirasta mal paylaşımında üç dereceli bir sistem vardır. Mirasta mal paylaşımı sırasında kanuni mirasçı sıfatıyla hak sahibi olabilmek için üç dereceden (zümreden) birinde yer almak gerekir. Kanuni mirasçıları belirlemek için oluşturulmuş derece sisteminin temel özellikleri şunlardır:

• Bir önceki derecede (zümrede) mirasçı olması bir sonraki zümrenin mirasçı olmasını engeller. Örneğin, 1. derecede kanuni mirasçılık hakkına sahip altsoy (çocuklar) varsa, 2. Derecede kanuni mirasçılık hakkına sahip olan miras bırakanın anne-babası miras hakkına sahip olamaz.

• Zümre içinde ön sıradaki mirasçı, bir alt sıradaki mirasçının mirasçılığını engeller.

• Zümre başları ve kök başları hayatta ise altsoyları mirasçı olamaz.

Mirasta Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır ?

Derece sistemi nedeniyle mal paylaşımına birinci dereceden başlanır. Birinci derece mirasçılar yoksa sırasıyla ikinci ve üçüncü derece mirasçılar arasında paylaşım yapılır. Miras bırakanın eşi her dereceyle birlikte belli oranlarda miras hakkına sahiptir. Medeni hukuk sisteminde üç tane zümre kabul edilmiştir. Üç dereceli zümre sistemi şu şekildedir:

Birinci Zümre: Mirasbırakanın altsoyudur. Çocuklar, torunları, torunlarının çocukları vs.

İkinci Zümre: Mirasbırakanın anne-babası ve onların altsoyudur. Anne, baba, kardeşler, kardeşlerin çocukları, kardeşlerin torunları vs.

Üçüncü zümre: Büyük anneler, büyük babalar ve onların altsoyudur. Büyükanne, büyükbaba, dayı, teyze, hala, amca, kuzenler, kuzenlerin çocukları vs. Burada bir istisna mevcut: Sağ kalan eş varsa büyükanne ve büyükbabalar ile bir altsoyları mirasçı olabilir. Yani amca, dayı, hala teyzeden aşağısı mirasçı olamaz. Kanun koyucu sağ kalan eşi korumak için böyle bir kural getirmiştir. Kök içinde halefiyet ilkesi sınırlandırılmış olur.

NOT: Sağ kalan eş 1. zümre ile mirasçı olur ise 1/4, ikinci zümre ile mirasçı olursa 1/2, üçüncü zümre ile mirasçı olur ise 3/4 miras hakkına sahiptir.

Birinci ve ikinci zümrede hiç mirasçı yoksa, üçüncü zümrede de zümre başları ve onların çocukları hayatta değilseler, eş tek başına mirasçı olacaktır (MK m. 499).

Yani, üçüncü derecede eş sadece büyükanne ve büyükbaba ve amca, dayı, hala, teyzeleri ile birlikte mirasçı olabilir.(Yani yeğenler eş ile birlikte mirasçı olamazlar. Fakat bizim somut olayımızda eş hayatta değil.) Eğer bunlardan herhangi biri yoksa, eş tek başına kanuni mirasçı olacaktır. Yani üçüncü derecede miras bunların da çocuklarına geçemeyecektir. Eşin varlığı bunların altsoyunun mirasçılığına engel olmaktadır.

Mirasta Saklı Pay

Kimler Saklı Paylı Mirasçıdır

Kanunumuza göre, saklı paylı mirasçılar

1. 1. Zümrede miras bırakanın altsoyu ( birinci zümrenin tamamı) yani çocuklar, torunlar, torun çocuklarıdır.

2. 2. Zümrede ölenin ana ve babası saklı pay sahibidirler. Buna karşılık, kardeşlerin, kardeş çocuklarının saklı payları yoktur.

3. 3. Zümrede saklı paylı mirasçı yoktur. Kanunumuz bunların dışında sağ kalan eşe de saklı pay tanımıştır.

Saklı Pay Oranları Nelerdir

1. Miras bırakanın çocukları için: miras payının yarısı,

2. Anne ve Babadan her biri için: miras payının 1/4’ü,

3. Sağ kalan eş için: anne baba veya çocuklar ile mirasçı olması halinde yasal miras payının tamamı, diğer hallerde miras payının 3/4'ü oranındaki haklarının miras bırakan tarafından vasiyetname ya da başka ölüme bağlı tasarrufla herhangi bir kişi veya kuruma bırakılamaması durumuna saklı pay denir.

Daha fazla bilgi edinmek için uzman ekibimiz ile iletişime geçiniz.